诸子百家  庄子  《庄子》

niè quē wèn yú wáng ní sì wèn ér sì bù zhī niè quē yīn yuè ér dà xǐ xíng yǐ gào pú yī zǐ pú yī zǐ yuē ér nǎi jīn zhī zhī hū yǒu yú shì bù jí tài shì yǒu yú shì qí yóu cáng rén yǐ yāo rén yì dé rén yǐ ér wèi shǐ chū yú fēi rén tài shì qí wò xú xú qí jiào yú yú yì yǐ jǐ wéi mǎ yì yǐ jǐ wéi niú qí zhì qíng xìn qí dé shèn zhēn ér wèi shǐ rù yú fēi rén 　 　 　 　 jiān wú jiàn kuáng jiē yú kuáng jiē yú yuē rì zhōng shǐ hé yǐ yù rǔ jiān wú yuē gào wǒ jūn rén zhě yǐ jǐ chū jīng shì yì dù rén shú gǎn bù tīng ér huà zhū kuáng jiē yú yuē shì qī dé yě qí yú zhì tiān xià yě yóu shè hǎi záo hé ér shǐ wén fù shān yě fú shèng rén zhī zhì yě zhì wài fú zhèng ér hòu xíng què hū néng qí shì zhě ér yǐ yǐ qiě niǎo gāo fēi yǐ bì zēng yì zhī hài xī shǔ shēn xué hū shén qiū zhī xià yǐ bì xūn záo zhī huàn ér zēng èr chóng zhī wú zhī 　 　 　 　 tiān gēn yóu yú yīn yáng zhì liǎo shuǐ zhī shàng shì zāo wú míng rén ér wèn yān yuē qǐng wèn wéi tiān xià wú míng rén yuē qù rǔ bǐ rén yě hé wèn zhī bú yù yě yú fāng jiāng yǔ zào wù zhě wéi rén yàn zé yòu chéng fú mǎng miǎo zhī niǎo yǐ chū liù jí zhī wài ér yóu wú hé yǒu zhī xiāng yǐ chǔ kuàng làng zhī yě rǔ yòu hé yì yǐ zhì tiān xià gǎn yú zhī xīn wéi yòu fù wèn wú míng rén yuē rǔ yóu xīn yú dàn hé qì yú mò shùn wù zì rán ér wú róng sī yān ér tiān xià zhì yǐ 　 　 　 　 yáng zǐ jū jiàn lǎo dān yuē yǒu rén yú cǐ xiàng jí qiáng liáng wù chè shū míng xué dào bú juàn rú shì zhě kě bǐ míng wáng hū lǎo dān yuē shì yú shèng rén yě xū yì jì xì láo xíng chù xīn zhě yě qiě yě hǔ bào zhī wén lái tián yuán jū zhī biàn zhí lí zhī gǒu lái jí rú shì zhě kě bǐ míng wáng hū yáng zǐ jū cù rán yuē gǎn wèn míng wáng zhī zhì lǎo dān yuē míng wáng zhī zhì gōng gài tiān xià ér sì bú zì jǐ huà dài wàn wù ér mín fú shì yǒu mò jǔ míng shǐ wù zì xǐ lì hū bú cè ér yóu yú wú yǒu zhě yě 　 　 　 　 zhèng yǒu shén wū yuē jì xián zhī rén zhī sǐ shēng cún wáng huò fú shòu yāo qī yǐ suì yuè xún rì ruò shén zhèng rén jiàn zhī jiē qì ér zǒu liè zǐ jiàn zhī ér xīn zuì guī yǐ gào hú zǐ yuē shǐ wú yǐ fū zǐ zhī dào wéi zhì yǐ zé yòu yǒu zhì yān zhě yǐ hú zǐ yuē wú yǔ rǔ jì qí wén wèi jì qí shí ér gù dé dào yú zhòng cí ér wú xióng ér yòu xī luǎn yān ér yǐ dào yǔ shì kàng bì xìn fú gù shǐ rén dé ér xiàng rǔ cháng shì yǔ lái yǐ yú shì zhī 　 　 　 　 míng rì liè zǐ yǔ zhī jiàn hú zǐ chū ér wèi liè zǐ yuē xī zǐ zhī xiān shēng sǐ yǐ fú huó yǐ bù yǐ xún shǔ yǐ wú jiàn guài yān jiàn shī huī yān liè zǐ rù qì tì zhān jīn yǐ gào hú zǐ hú zǐ yuē xiàng wú shì zhī yǐ dì wén méng hū bú zhèn bú zhèng shì dài jiàn wú dù dé jī yě cháng yòu yǔ lái míng rì yòu yǔ zhī jiàn hú zǐ chū ér wèi liè zǐ yuē xìng yǐ zǐ zhī xiān shēng yù wǒ yě yǒu chōu yǐ quán rán yǒu shēng yǐ wú jiàn qí dù quán yǐ liè zǐ rù yǐ gào hú zǐ hú zǐ yuē xiàng wú shì zhī yǐ tiān rǎng míng shí bú rù ér jī fā yú zhǒng shì dài jiàn wú shàn zhě jī yě cháng yòu yǔ lái míng rì yòu yǔ zhī jiàn hú zǐ chū ér wèi liè zǐ yuē zǐ zhī xiān shēng bù qí wú wú dé ér xiàng yān shì qí qiě fù xiàng zhī liè zǐ rù yǐ gào hú zǐ hú zǐ yuē wú xiàng shì zhī yǐ yǐ tài chōng mò shèng shì dài jiàn wú héng qì jī yě ní huán zhī shěn wéi yuān zhǐ shuǐ zhī shěn wéi yuān liú shuǐ zhī shěn wéi yuān yuān yǒu jiǔ míng cǐ chǔ sān yān cháng yòu yǔ lái míng rì yòu yǔ zhī jiàn hú zǐ lì wèi dìng zì shī ér zǒu hú zǐ yuē zhuī zhī liè zǐ zhuī zhī bù jí fǎn yǐ bào hú zǐ yuē yǐ miè yǐ yǐ shī yǐ wú fú jí yǐ hú zǐ yuē xiàng wú shì zhī yǐ wèi shǐ chū wú zōng wú yǔ zhī xū ér wēi yí bù zhī qí shuí hé yīn yǐ wéi tuí mí yīn yǐ wéi bō liú gù táo yě rán hòu liè zǐ zì yǐ wéi wèi shǐ xué ér guī sān nián bù chū wèi qí qī cuàn sì shǐ rú sì rén yú shì wú yǔ qīn diāo zhuó fù pǔ kuài rán dú yǐ qí xíng lì fēn ér fēng zāi yì yǐ shì zhōng 　 　 　 　 wú wéi míng shī wú wéi móu fǔ wú wéi shì rèn wú wéi zhì zhǔ tǐ jìn wú qióng ér yóu wú zhèn jìn qí suǒ shòu hū tiān ér wú jiàn dé yì xū ér yǐ zhì rén zhī yòng xīn ruò jìng bù jiāng bú nì yìng ér bù cáng gù néng shèng wù ér bù shāng 　 　 　 　 nán hǎi zhī dì wéi shū běi hǎi zhī dì wéi hū zhōng yāng zhī dì wéi hún dùn shū yǔ hū shí xiāng yǔ yù yú hún dùn zhī dì hún dùn dài zhī shèn shàn shū yǔ hū móu bào hún dùn zhī dé yuē rén jiē yǒu qī qiào yǐ shì tīng shí xī cǐ dú wú yǒu cháng shì záo zhī rì záo yí qiào qī rì ér hún dùn sǐ

zhuāng zǐ · yìng dì wáng

　　齧缺向王倪请教，问了四次，王倪都回答说不知道。齧缺因此高兴得跳了起来，把这事告诉蒲衣子。蒲衣子说：“现在你才知道了吧？有虞氏不如泰氏。有虞氏还心怀仁义，以此要结人心，虽然也获得了人心，却未能超然物外。而泰氏睡眠时呼吸舒缓，醒来时悠闲自在。任人把自己称为马，或是牛。他的心智真实不虚，他的品德纯真高尚，丝毫没有受到外物的牵累。”

　　肩吾拜会隐士接舆。接舆说：“往日你的老师日中始用什么来教导你？”肩吾说：“他告诉我，做国君的一定要凭借自己的意志来推行法度，人们谁敢不听从而随之变化呢？”接舆说：“这是欺诳的做法。那样治理天下，就好像徒步下海开凿河道，让蚊虫背负大山一样。圣人治理天下，难道去治理社会外在的表象吗？他们顺应本性而后感化他人，听任人们之所能罢了。鸟儿尚且懂得高飞躲避弓箭的伤害，老鼠尚且知道深藏于神坛之下的洞穴逃避熏烟凿地的祸患，而你竟然连这两种小动物本能地顺应环境也不了解！”

　　天根在殷阳游览，走到蓼水岸边，恰巧碰见无名人，便问道：“请问治理天下的办法。”无名人说：“走开！你这鄙陋的人，为何要问这些令人不快的问题！我正要和造物者结伴遨游，一旦厌烦就乘着像鸟一样轻盈清虚的气流，飞出天地四方之外，畅游于无何有之乡，歇息在广阔无边的旷野。你又为何要用治理天下的梦话来触动我的心呢？”天根再次询问，无名人说：“你的心神要安于淡漠，你的形气要合于虚寂，顺着万物的自然本性而不掺杂私意，天下就可以大治了。”

　　阳子居拜见老聃，说：“倘若现在有这样一个人，他办事迅疾敏捷、强干果决，对待事物洞察准确、了解透彻，学‘道’专心勤奋从不厌怠，像这样的人，可以跟圣哲之王相比而并列吗？”老聃说：“这样的人在圣人看来，只不过就像聪明的小吏供职办事时为技能所拘系、劳苦身躯担惊受怕的情况。况且虎豹因为毛色美丽而招来众多猎人的围捕，猕猴因为跳跃敏捷、狗因为捕物迅猛而招致绳索的拘缚。像这样的动物，也可以拿来跟圣哲之王相比而并列吗？”阳子居听了这番话脸色顿改，不安地说：“冒昧地请教圣哲之王怎么治理天下。”老聃说：“圣哲之王治理天下，功绩普盖天下却又像什么也不曾出自自己的努力，教化施及万物而百姓却不觉得有所依赖。功德无量没有什么办法称述赞美，使万事万物各居其所而欣然自得。立足于高深莫测的神妙之境，而生活在什么也不存在的世界里。”

　　郑国有一个名叫季咸的神巫，能够占卜人的生死存亡和祸福寿命，所预言的时间，哪年哪月哪日，都能如期发生，料事如神。郑国人见了他，因为害怕知道自己的凶日而都远远逃走。列子，却被他的神算所折服，回来后，便把此事告诉了壶子，说道：“当初我还以为先生的道术最高明了，没想到还有更加高深的。”壶子说：‘我教给你的都是外在的东西，还没有展现道的本质。难道你就认为自己得道了吗？就像有许多雌性的鸟而缺少雄性的鸟，又怎能生出卵来呢？你用表面的道与世人较量，希望得到肯定，所以才让神巫窥测到你的心迹，从而要给你相面。试着把他带来，让他给我看看相。”

　　第二天，列子与季咸一起来见壶子。季咸出来后，对列子说：“唉！你的先生快要死了！活不成了！不超过十来天了！我见他形色怪异，犹如湿灰一样毫无生机。”列子进去，泪水汪汪沾湿了衣裳，把季咸的话告诉了壶子。壶子说：“刚才我显给他看的是大地般的寂静，茫然一片，不动不止，他大概是看到我闭塞生机的景象。试着再让他进来看看。”第二天，列子又跟神巫季咸一道拜见壶子。季咸走出门来就对列子说：“幸运啊！你的先生遇上了我，症兆减轻了！完全有救了！我已经观察到闭塞的生机中神气微动的情况！”列子进到屋里，把季咸的话告诉给壶子。壶子说：“刚才我将天与地那样相对而又相应的心态显露给他看，名声和实利等一切杂念都排除在外，而生机从脚跟发至全身。这样恐怕已看到了我的一线生机。试着再跟他一块儿来看看。”第二天，列子又跟神巫季咸一道拜见壶子。季咸走出门来就对列子说：“你的先生心迹不定，神情恍惚，我不可能给他看相。等到心迹稳定，再来给他看相。”列子进到屋里，把季咸的话告诉给壶子。壶子说：“刚才我把阴阳二气均衡而又和谐的心态显露给他看，这样恐怕看到了我内气持平、相应相称的生机。大鱼盘桓逗留的地方叫做深渊，静止的河水聚积的地方叫做深渊，流动的河水滞留的地方叫做深渊。渊有九种称呼，这里只提到了上面三种。试着再跟他一块儿来看看。”第二天，列子又跟神巫咸季一道拜见壶子。季咸还未站定，就不能自持地跑了。壶子说：“追上他！”列子没能追上。回来告诉壶子，说：“已经没有踪影了，让他跑掉了，我没能赶上他。”壶子说：“刚才我把我未曾显露出来的大道给他看。我给他看玄虚之象，且与他随和应付，他分不清彼我万物，因而感觉自己变得颓靡低顺，好像水滴随波逐流一样，所以他逃跑了。”这之后，列子深深感到像从不曾拜师学道似的回到了自己的家里。三年不出门，他帮助妻子烧火做饭，喂猪就像侍侯人一样，对于各种世事不分亲疏没有偏私。过去的雕琢和华饰已恢复到原本的质朴和纯真，像大地一样木然忘情地将形骸留在世上。虽然涉入世间的纷扰却能固守本真，并像这样终生不渝。

　　不要承担的附加名誉，不要作为智慧的府库，不要担当事物的责任，不要成为智慧的主宰。体悟大道，应化没有穷尽；逍遥自在，游于无物之初。尽享自然所赋予的本性而不自现人为的所得，这正是虚寂无为的心境！至人用心犹如明镜，物来不迎，物去不送，物来应照，物去不留，顺应自然，不存私心，所以能够超脱物外而不为外物所害。

　　南海的帝王叫儵，北海的帝王叫忽，中央的帝王叫浑沌。儵和忽时常在浑沌的境内相遇，浑沌对他们很好。儵和忽商量报答浑沌的深厚情谊，说：“人们都有七窍，用来看、听、饮食、呼吸，唯独他没有，我们试着给他凿出来。”于是每天凿出一窍，到了第七天浑沌就死了。

庄子·应帝王